Bộ Xây dựng nhận được văn bản số 07/BC-HHTLVN ngày 22 tháng 4 năm 2019 của Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam về việc báo cáo và kiến nghị về vấn đề sử dụng amiăng trắng tại Việt Nam do Văn phòng Chính phủ chuyển đến tại văn bản số 3880/VPCP-ĐMDN ngày 09 tháng 5 năm 2019. Sau khi nghiên cứu, Bộ Xây dựng có ý kiến như sau:

1. Tình hình sử dụng amiăng trắng ở Việt Nam

Theo số liệu tổng hợp của Bộ Công Thương, tổng lượng amiăng được nhập vào Việt Nam các năm trước đây vào khoảng gần 60.000 tấn/năm. Amiăng trắng được sử dụng tại Việt Nam vào các lĩnh vực như sản xuất tấm lợp amiăng xi măng, vật liệu cách nhiệt, gioăng phớt chịu nhiệt, má phanh phương tiện giao thông và một số lĩnh vực khác.

Amiăng sử dụng để sản xuất tấm lợp chiếm từ 6% đến 8% trong phối liệu, tương đương lượng sử dụng khoảng trên dưới 50.000 tấn trong một năm. Tuy nhiên, theo điều tra thực tế cũng như báo cáo tổng hợp của Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam, do lượng sản xuất và tiêu thụ tấm lợp amiăng xi măng giảm mạnh trong 3 năm gần đây nên lượng tiêu thụ amiăng cũng giảm tương ứng. Tổng lượng amiăng được nhập vào Việt Nam năm 2015 là 58 nghìn tấn; năm 2016 là 52 nghìn tấn; năm 2017 là 37 nghìn tấn. Qua đó cho thấy lượng amiăng dùng cho sản xuất tấm lợp năm 2017 giảm gần 30% so với năm 2016.

Tổng công suất thiết kế của các dây chuyền sản xuất tấm lợp amiăng xi măng tại Việt Nam hiện nay là 94,4 triệu m²/năm, tuy nhiên sản lượng sản xuất và tiêu thụ trong những năm gần đây giảm mạnh so với công suất thiết kế. Sản xuất năm 2017 chỉ đạt 55,38 triệu m²/năm, bằng 66% so với năm 2016 và 71,4% so với năm 2015. Tiêu thụ năm 2017 đạt khoảng 53,8 triệu m²/năm, bằng 64,7% so với năm 2016. Tồn kho khoảng 7,4 triệu m².

Lượng tấm lợp amiăng xi măng được sử dụng cho mục đích làm nhà ở của người dân chỉ chiếm khoảng 11,62% trên tổng số m² nhà ở, cho các mục đích sử dụng khác như làm nhà xưởng, chuồng trại chăn nuôi ... chiếm khoảng 18,75% trên tổng số m² nhà xưởng, chuồng trại chăn nuôi .... Tổng diện tích tấm lợp amiăng xi măng được sử dụng chỉ chiếm khoảng 12.47% so với tổng diện tích các loại vật liệu lợp khác, tương ứng với 19,65% số hộ dân sử dụng.

2. Về Đề án lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng để chấm dứt sản xuất tấm lợp amiăng vào năm 2023

2.1. Lý do xây dựng Đề án

Ngày 05 tháng 8 năm 2014, WHO và ILO đã có thư gửi Thủ tướng Chính phủ Việt Nam về việc thúc giục Việt Nam ban hành lệnh cấm sử dụng amiăng trắng vào năm 2020;

Ngày 28 tháng 8 năm 2014, Bộ Y tế có văn bản số 903/BC-BYT gửi Thủ tướng Chính phủ nêu quan điểm và sự độc hại của amiăng trắng đối với sức khỏe con người;

Thực hiện Quyết định 1469/QĐ-TTg ngày 22 tháng 8 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt Quy hoạch phát triển vật liệu xây dựng của Việt Nam đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030, trong đó tại Khoản 4, Điều 1 Thủ tướng đã chỉ đạo: Giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2030 xây dựng lộ trình giảm dần, tiến tới chấm dứt việc sử dụng sợi amiăng trắng trong sản xuất vật liệu lợp;

Ngày 19 tháng 9 năm 2014, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 7307/VPCP-KGVX về việc triển khai đánh giá và kiểm soát tác hại của amiăng trắng đến sức khỏe con người trong đó thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, xây dựng Lộ trình cụ thể để thực hiện mục tiêu dùng sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp vào năm 2020;

Ngày 14 tháng 4 năm 2017 Văn phòng Chính phủ có văn bản số 3728/VPCP-KGVX gửi Bộ Xây dựng về việc kiến nghị của một số tổ chức thành viên tại văn bản của Hội hóa học Việt Nam ngày 31 tháng 3 năm 2017 về việc dừng sử dụng amiăng trắng ở Việt Nam.

Tại một số kỳ họp của Quốc hội khóa 13 và một số Hội thảo do Quốc hội và các cơ quan khác tổ chức, đại biểu Quốc hội Bùi Thị An đã nêu vấn đề cần thiết dừng sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp để bảo vệ sức khỏe cho người dân.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, kiến nghị của tổ chức Y tế thế giới, Tổ chức Lao động thế giới, Bộ Y tế và kiến nghị của một số tổ chức thành viên của Hội hóa học Việt Nam; với quan điểm bảo vệ sức khỏe con người lâu dài, Bộ Xây dựng đã có văn bản số 1170/BXD-VLXD ngày 24 tháng 5 năm 2017 đề nghị Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch dừng sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp.

Ngày 11 tháng 7 năm 2017, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 7232/VPCP-KGVX thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan đánh giá tình hình sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp, đề xuất cụ thể lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng phù hợp với việc tìm vật liệu thay thế, đáp ứng yêu cầu và khả năng chi trả của người dân tại các khu vực khó khăn, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 02 tháng 2 năm 2018 tại Văn bản số 371/VPCP-TH của văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng xây dựng Đề án nghiên cứu xây dựng lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng để chấm dứt sản xuất tấm lợp amiăng vào năm 2023, trình Thủ tướng Chính phủ trong năm 2018.

2.2. Quan điểm của Bộ Xây dựng về xây dựng Đề án

- Xác định rõ cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn của việc dừng sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp. Đặc biệt xác định rõ tác hại của amiăng trắng đối với sức khỏe con người trong sản xuất và sử dụng sản phẩm tấm lợp amiăng xi măng;

- Làm rõ cơ sở pháp lý của việc dừng sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp amiăng xi măng;

- Phải có lộ trình cần thiết để đảm bảo việc thay thế sợi amiăng trắng bằng các loại sợi khác an toàn với sức khỏe con người;

- Có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi;

- Nghiên cứu thay thế sợi amiăng trong phối liệu, sản xuất tấm lợp đảm bảo chất lượng và có giá thành hợp lý, phù hợp với khả năng chi trả của người dân tại các vùng khó khăn;

- Duy trì sản xuất bình thường tại các cơ sở sản xuất tấm lợp, đảm bảo việc làm cho người lao động.

2.3. Tình hình thực hiện việc xây dựng Đề án

Thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Xây dựng đã hoàn thiện Dự thảo Đề án xây dựng lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng để chấm dứt sản xuất tấm lợp amiăng vào năm 2023. Bộ Xây dựng đã tổ chức 2 Hội thảo lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Đề án, đồng thời lấy ý kiến các Bộ, các địa phương, các Ủy ban của Quốc hội, Hội nghề nghiệp, các đơn vị sản xuất tấm lợp amiăng xi măng và các cơ quan liên quan. Kết quả như sau:

- Có 39/42 đơn vị nhất trí với nội dung dự thảo Đề án bao gồm các Bộ và cơ quan ngang bộ: Y tế, Ngân hàng Nhà nước, Công an, Quốc phòng, Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài chính, Lao động - Thương binh và Xã hội, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư, Khoa học và Công nghệ, Ngoại giao, Công Thương; UBND các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Phú Thọ, Quảng Nam, Quảng Bình, Quảng Trị, Đồng Nai, Bắc Ninh; Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Yên Bái, Hải Dương, Nam Định, Hà Nam, Thanh Hóa, Thái Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Ngãi, Long An; Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Ủy ban Dân tộc, Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội; Các viện: Viện KHCN - Bộ Xây dựng, Viện Cơ khí Bộ Công Thương; Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam.

- Có 01/42 đơn vị (Bộ Tư pháp) có ý kiến: “Theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2015 thì lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng để chấm dứt sản xuất tấm lợp amiăng không thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ”;

- Có 02/42 đơn vị có văn bản không nhất trí bao gồm: Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam, Hội Vật liệu xây dựng.

3. Các công việc triển khai trong thời gian tới

Sau khi tiếp thu các ý kiến góp ý, Bộ Xây dựng nhận thấy cần phải làm rõ hơn một số nội dung sau:

- Rà soát các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến việc sử dụng amiăng;

- Phương án vật liệu thay thế sợi amiăng trong sản xuất tấm lợp xi măng sợi đảm bảo chất lượng, giá thành hợp lý và tận dụng được các dây chuyền sản xuất tấm lợp sẵn có;

- Đánh giá tác động của việc thay thế amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp xi măng đến sản phẩm (tính chất cơ lý, tuổi thọ, giá thành); ảnh hưởng đến doanh nghiệp, người lao động và người tiêu dùng.

Do cần có thêm thời gian để làm rõ các nội dung nêu trên, ngày 17 tháng 8 năm 2018, Bộ Xây dựng đã có văn bản số 2052/BXD-VLXD về việc điều chỉnh thời hạn trình Đề án “Lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng để chấm dứt sản xuất tấm lợp amiăng từ năm 2023” gửi Thủ tướng Chính phủ. Trong đó Bộ Xây dựng đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép điều chỉnh thời hạn trình Đề án.