Kính gửi: Thủ tướng Chính phủ

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ tại mục 4 Thông báo số 58/TB-VPCP ngày 4/7/2001 của Văn phòng Chính phủ về việc đẩy mạnh xuất khẩu và quản lý nhập khẩu, Bộ Tài chính xin báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc xử lý thuế suất thuế nhập khẩu phân bón, như sau:

Hiện nay trong nước đã sản xuất được phân NPK, phân lân nông chảy, super lân đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Các loại phân bón khác vẫn phải nhập khẩu với thuế suất là 0%. Trước 1/4/2000, phân NPK, phân lân nung chảy, super lân có thuế suất thuế nhập khẩu là 0% và là mặt hàng nhập khẩu phải có giấy phép của Bộ Thương mại, phân lân NPK có mức thu chênh lệch giá là 4%. Từ 1/4/2000 Chính phủ bỏ biện pháp hạn chế nhập khẩu và giao cho Bộ Tài chính tăng thuế nhập khẩu để bảo hộ sản xuất trong nước. Trong điều kiện không còn hàng rào phi thuế, Bộ Công nghiệp, Tổng liên đoàn lao động và Tổng công ty hoá chất đề nghị áp dụng mức thuế rất cao: 20% đối với phân NPK và 30% đối với phân lân, nhưng sau khi xem xét toàn diện trên các khía cạnh, để đảm bảo hài hoà giữa lợi ích của nông dân và ngành sản xuất phân bón, tại Quyết định số 41/2000/QĐ-BTC ngày 17/3/2000, Bộ Tài chính đã điều chỉnh tăng thuế nhập khẩu phân bón NPK từ 0% lên 5% (duy trì thu chênh lệch giá 4%); phân lân nung chảy, super lân từ 0% lên 10% thực hiện từ 1/4/2000.

Đến tháng 3/2001, thực hiện Nghị quyết số 02/2001/NQ-CP ngày 2/2/2001 của Chính phủ và Quyết định số 223/QĐ-TTg ngày 6/3/2001 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiêu thụ lúa, gạo ở đồng bằng sông Cửu Long và cà phê Tây Nguyên, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 11/2001/QĐ/BTC ngày 13/3/2001 giảm thuế nhập khẩu phân lân NPK từ 5% xuống 3%; phân lân nung chảy và super lân từ 10% xuống 5%, và có công văn số 2123 TC/TCT ngày 13/3/2001 đề nghị Ban Vật giá Chính phủ ban hành Quyết định bỏ thu chênh lệch giá theo đúng thẩm quyền.

Sau khi thực hiện giảm thuế nhập khẩu phân bón, Bộ Tài chính đã có công văn số 2124 TC/TCT ngày 15/3/2001 báo cáo Thủ tướng Chính phủ, trong đó có phân tích những tác động liên quan đến việc giảm thuế nhập khẩu phân bón.

Hiện nay ngành sản xuất phân bón đang gặp nhiều khó khăn, hàng hoá tồn đọng lớn. Tổng công ty hoá chất Việt Nam đã có công văn số 398/CV-KHTT ngày 8/6/2001 gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị tăng thuế nhập khẩu phân lân và phân NPK.

Để giải quyết đề nghị của Tổng công ty hoá chất, Bộ Tài chính đã tổ chức họp với các cơ quan liên quan vào ngày 22/6/2001 và có công văn số 5943 TC/TCT ngày 26/6/2001 gửi lấy ý kiến chính thức các Bộ, ngành. Bộ Tài chính đã nhận được ý kiến tham gia của Bộ Thương mại, Ban Vật giá Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công nghiệp, Tổng công ty hoá chất Việt Nam (Ban kinh tế Trung ương Đảng, Tổng cục Hải quan chưa có ý kiến).

Đánh giá khó khăn của ngành phân bón, hầu hết các ý kiến đều cho rằng nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến tiêu thụ phân bón là do giá nông sản trên thị trường thế giới xuống quá thấp nên nông dân không có tiền vốn để tái đầu tư, và nông dân chuyển đổi cơ cấu đầu tư (chuyển đổi từ trồng lúa sang nuôi tôm, chặt bỏ cây cà phê do thua lỗ); Theo số liệu của Bộ Thương mại lượng phân NPK nhập khẩu 5 tháng đầu năm 2001 giảm khoảng 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy nguyên nhân chính dẫn đến phân bón khó tiêu thụ là do sức mua của nông dân giảm chứ không phải do giảm thuế nhập khẩu và phụ thu.

Sản xuất phân bón là ngành cần bảo hộ, khuyến khích phát triển vì nó góp phần ổn định và phát triển sản xuất nông nghiệp nói riêng cũng như kinh tế xã hội nói chung. Mặt khác mặt hàn phân NPK, phân lân nung chảy và super lân trong nước cũng đã sản xuất đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng nên cần tăng thuế ở mức hợp lý để hạn chế nhập khẩu. Theo khảo sát của Tổng công ty hoá chất, sau khi giảm thuế nhập khẩu phân bón vào tháng 3/2001 giá phân bón nhập khẩu không giảm, như vậy việc giảm thuế nhập khẩu vừa qua gần như chỉ mang tính chất tâm lý, người nông dân chưa thực sự được hưởng lợi từ quyết định này, đảm bảo hài hoà giữa lợi ích của nhà nước, người sản xuất và người tiêu dùng. Theo ý kiến tham gia của Ban Vật giá Chính phủ Bộ Công nghiệp, mức thuế suất thuế nhập khẩu hợp lý là mức đã quy định tại Quyết định số 41/2000/QĐ/BTC ngày 17/3/2000 cuả Bộ Tài chính và mức thu chênh lệch giá tại Quyết định số 62/1998/QĐ/BVGCP ngày 18/7/1998 của Ban Vật giá Chính phủ. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề nghị tăng thuế nhập khẩu phân lân từ 5% lên 7% trong quý 3/2001.

Tuy nhiên, vào thời điểm nay sản xuất nông nghiệp đang gặp nhiều khó khăn. Thực tế phân bón khó tiêu thụ trong thời gian qua không phải do nguyên nhân giảm thuế nhập khẩu. Theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Mạnh Cầm tại mục 4 Thông báo số 58/TB-VPCP ngày 4/7/2001 của Văn phòng Chính phủ về việc đẩy mạnh xuất khẩu và quản lý nhập khẩu, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ:

Trước mắt đề nghị tạm thời giữ nguyên mức thuế suất thuế nhập khẩu của phân bón như hiện hành. Bộ Tài chính sẽ tiếp tục theo dõi tình hình biến động của phân bón trình Chính phủ những sửa đổi phù hợp. Tổng công ty hoá chất cần chỉ đạo các đơn vị sản xuất phân bón điều chỉnh năng lực sản xuất và sản phẩm sản xuất phù hợp với nhu cầu thị trường, nâng cao chất lượng, giảm giá thành sản phẩm, hạ giá bán để đẩy mạnh bán ra, giảm tồn kho.

Bộ Tài chính có ý kiến, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến chỉ đạo./.