Khó khăn chưa trả được tiền vay ngân hàng thì có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Hệ thống pháp luật Việt Nam (hethongphapluat.com) xin chân thành cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi câu hỏi đến chúng tôi. Sau khi nghiên cứu, đối chiếu với quy định của pháp luật hiện hành, chúng tôi xin đưa ra câu trả lời có tính chất tham khảo như sau:

Theo như bạn trình bày thì năm 2015 em gái bạn có một khoản vay với ngân hàng FC số tiền 25 triệu, trả góp trong 36 tháng, đã trả được 18 tháng vào cuối năm 2017. Còn nợ lại ngân hàng 23 triệu 700 nghìn đồng. 

Căn cứ theo Điều 140 Bộ luật hình sự sửa đổi năm 2009 quy định tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản như sau:

“Điều 140. Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

1. Người nào có một trong những hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ bốn triệu đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới bốn triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm:

  a) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian  dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó;

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

c) Dùng thủ đoạn xảo quyệt;

d) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ trên năm mươi triệu đồng đến dưới hai trăm triệu đồng;

đ) Tái phạm nguy hiểm;

e) Gây hậu quả nghiêm trọng.

a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm trăm triệu đồng;

b)  Gây hậu quả rất nghiêm trọng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân:

a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên;

b) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm triệu đồng, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm và bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản hoặc một trong hai hình phạt này.”

Các yếu tố cấu thành Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản: 

– Chủ thể:

Phạm tội trong trường hợp quy định tại Khoản 1, 2 Điều 140 Bộ luật hình sự sửa đổi 2009 thì người phạm tội phải đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự

Phạm tội trong trường hợp quy định tại Khoản 3, 4 Điều 140 Bộ luật hình sự sửa đổi 2009 thì người phạm tội phải đủ 14 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự

– Khách thể: Quan hệ sở hữu: Nếu sau khi chiếm đoạt tài sản, người phạm tội bị đuổi bắt có hành vi chống trả để tẩu thoát gây chết hoặc làm bị thương người khác thì có thể bị truy cứu them trách nhiệm hình sự về tội khác.

– Mặt khách quan của tội phạm:

Hành vi: bao gồm các giai đoạn:

) Người phạm tội có được tài sản một cách hợp pháp thông qua hợp đồng vay, mượn, thuê tài sản hoặc hợp đồng khác

) Sau khi có được tài sản, người phạm tội không thực hiện như cam kết trong hợp đồng, sử dụng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản.

Hậu quả: người phạm tội đã chiếm đoạt được tài sản, hoặc đã bỏ trốn, hoặc không còn khả năng trả lại tài sản.

Người phạm tội chiếm đoạt được tài sản có giá trị từ 4 triệu đồng trở lên, nếu tài sản có giá trị dưới 4 triệu đồng thì phải kèm theo điều kiện gây hậu quả nghiêm trọng, hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản chưa được xóa án tích mà còn vi phạm mới thì mới cấu thành tội phạm.

– Mặt chủ quan của tội phạm:

Lỗi cố ý

Mục đích: chiếm đoạt tài sản.

Theo đó, nếu sau khi ký hợp đồng vay tiền với Ngân hàng mà em bạn có ý định chiếm đoạt số tài sản đó thông qua hành vi gian dối, bổ trốn hoặc sử dụng tài sản vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng chi trả thì khi đó em bạn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Đối với trường hợp em bạn đã trả được 18 tháng tiền vay nhưng bạn không trình bãy rõ khi em bạn về quê sinh em bé có thông báo lại cho phía bên ngân hàng về việc di chuyển nơi cư trú hay không? Nên rất khó xác định em bạn có hành vi “bỏ trốn” hay không? Và khi về quê, chậm trả 4 tháng, em bạn có liên lạc với phía bên ngân hàng thỏa thuận về việc chậm trả hay không? 

Do vậy, nếu em bạn không thỏa thuận việc chậm trả tiền vay hoặc không thông báo về việc di chuyển khỏi nơi cư trú với bên Ngân hàng thì có thể em bạn sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 140 Bộ luật hình sự sửa đổi 2009 nêu trên.