QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH ĐỀ ÁN TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA, NGĂN CHẶN NHỮNG HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ ĐỐI VỚI NGƯỜI NỘP THUẾ

TỔNG CỤC TRƯỞNG TỔNG CỤC THUẾ

Căn cứ Luật Phòng, chống tham nhũng số 55/2005/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2005 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống tham nhũng số 01/2007/QH12;
Căn cứ Luật cán bộ, công chức số 22/2008/QH12 ngày 13 tháng 11 năm 2008;
Căn cứ Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2006;
Căn cứ Quyết định số 115/2009/QĐ-TTg ngày 28 tháng 9 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục Thuế trực thuộc Bộ Tài chính;
Xét đề nghị của Vụ trưởng Vụ Kiểm tra nội bộ - Tổng cục Thuế,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Đề án Tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn những hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế đối với người nộp thuế.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký.

Điều 3. Thủ trưởng cơ quan thuế các cấp, Trưởng các đơn vị thuộc cơ quan thuế các cấp chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

ĐỀ ÁN

TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA, NGĂN CHẶN NHỮNG HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ ĐỐI VỚI NGƯỜI NỘP THUẾ
(Ban hành kèm theo Quyết định số 898/QĐ-TCT ngày 18 tháng 6 năm 2010 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế)

Phần I

MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU, KẾT CẤU NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN

I. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ ÁN.

Nhằm phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức ngành thuế (Tổng cục Thuế, Cục Thuế, Chi cục Thuế) khi thi hành công vụ; từng bước xây dựng lực lượng cán bộ, công chức thuế chuyên sâu, chuyên nghiệp, có phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp, tận tâm với công việc, có hành vi ứng xử văn minh, lịch sự khi thi hành công vụ, đáp ứng yêu cầu quản lý thuế trong quá trình cải cách và hội nhập quốc tế; góp phần nâng cao uy tín của ngành thuế trong quá trình phát triển và hội nhập của đất nước.

II. YÊU CẦU CỦA ĐỀ ÁN.

- Nhận dạng đầy đủ những lĩnh vực, những hành vi thường gây nên sự phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế đối với các tổ chức, cá nhân nộp thuế.

- Chỉ ra những nguyên nhân cốt lõi dẫn đến hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế khi thi hành công vụ.

- Đề ra những giải pháp phòng, chống hiệu quả, vừa giảm cơ hội cho hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng vừa tăng khả năng phát hiện những hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế.

III. KẾT CẤU NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN.

1. Thực trạng vi phạm và nhận dạng những hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế.

2. Những thuận lợi, khó khăn trong việc phòng ngừa, ngăn chặn hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ thuế khi thi hành công vụ.

3. Mục tiêu và giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng.

Phần II

NỘI DUNG ĐỀ ÁN

A. THỰC TRẠNG VI PHẠM VÀ NHẬN DẠNG NHỮNG HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ.

I. THỰC TRẠNG VI PHẠM CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ

Quá trình rèn luyện, phấn đấu, xây dựng và trưởng thành của ngành thuế đã tạo nên lực lượng cán bộ, công chức thuế có năng lực chuyên môn, có phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức tổ chức kỷ luật, có tinh thần trách nhiệm cao, gương mẫu thực hiện tốt pháp luật thuế và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Liên tục trong nhiều năm hoàn thành vượt mức dự toán thu ngân sách, thực hiện thành công cải cách thuế bước I và bước II, đang nỗ lực tiến hành cải cách, hiện đại hoá công tác thuế đến năm 2010.

Tuy nhiên, một bộ phận cán bộ, công chức thuế do thiếu tu dưỡng, rèn luyện cùng với sự tác động mạnh mẽ của những mặt trái cơ chế kinh tế thị trường đã nảy sinh một số hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng đối với người nộp thuế như: ứng xử còn thiếu văn hoá, chưa công tâm, khách quan, tận tình, chưa văn minh, lịch sự đối với người nộp thuế, thiếu tinh thần trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện pháp luật thuế, gây phiền hà, sách nhiễu người nộp thuế; thậm chí một số cán bộ, công chức thuế còn thông đồng với người nộp thuế để vụ lợi gây thất thu ngân sách nhà nước.

Thực tế trong những năm qua, công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ ngành cùng với hoạt động thanh tra, điều tra của các cơ quan pháp luật đã phát hiện và xử lý nhiều cán bộ, công chức vi phạm. Kết quả cụ thể như sau:

Thống kê cán bộ vi phạm từ năm 2005 - năm 2009

Việc làm của những cán bộ, công chức vi phạm nêu trên đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín và truyền thống tốt đẹp của ngành thuế. Hệ quả là ngành thuế bị xếp hạng thứ tư trong 10 lĩnh vực bị “bầu chọn” tham nhũng phổ biến nhất Việt Nam, qua kết quả điều tra do Ban Nội chính Trung ương thực hiện năm 2005.

II. NHẬN DẠNG NHỮNG HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ

Đúc kết từ những sai phạm của cán bộ, công chức thuế nêu trên, có thể đưa ra các hình thức vi phạm như sau:

1. Về chính sách thuế

- Lợi dụng một số quy định chưa cụ thể, rõ ràng, chưa điều chỉnh kịp thực tiễn, một số cán bộ, công chức thuế cố tình vận dụng không đúng quy định của pháp luật, hướng dẫn, trả lời, áp sai thuế suất, xử lý miễn giảm thuế, giải quyết hoàn thuế, xoá nợ thuế, xử phạt vi phạm hành chính không đúng quy định, chưa đảm bảo khách quan và không phù hợp với thực tiễn để hưởng lợi cá nhân, gây thất thu cho ngân sách nhà nước hoặc thiếu tinh thần trách nhiệm, giải quyết công việc không đúng quy định gây thiệt hại cho người nộp thuế, gây thất thu cho ngân sách nhà nước.

- Lợi dụng vị trí công tác, móc nối với người nộp thuế để làm tư vấn, nhận trả lời, xử lý vướng mắc, giải quyết hoàn thuế, miễn giảm thuế, xoá nợ thuế không đúng quy định của pháp luật để được người nộp thuế thưởng lại (dưới bất cứ hình thức nào) hoặc hưởng % trên số thuế được miễn giảm, được hoàn, được xoá nợ.

- Lợi dụng nhiệm vụ, quyền hạn gây khó khăn cho người nộp thuế trong việc phản ánh ý kiến với lãnh đạo cơ quan thuế; kéo dài thời gian ban hành văn bản hướng dẫn, trả lời chính sách thuế để vụ lợi, gây thiệt hại cho người nộp thuế.

2. Về hành vi đăng ký, cấp mã số thuế, kê khai thuế

- Không thực hiện công khai hoặc thực hiện công khai không đầy đủ các thủ tục hành chính; đòi hỏi các thủ tục ngoài quy định.

- Cố tình kéo dài thời gian cấp đăng ký mã số thuế so với quy định, hoặc cấp mã số thuế theo yêu cầu của người nộp thuế mà không theo quy định, quy trình nhằm trục lợi cá nhân.

- Cán bộ, công chức thuế xác định tờ khai tạm tính thuế thu nhập doanh nghiệp dự kiến cao để mặc cả với người nộp thuế hoặc chờ người nộp thuế đặt vấn đề “bồi dưỡng” thì xác định lại mức thuế thấp hơn.

- Gia hạn nộp tờ khai thuế không theo đúng quy định của pháp luật nhằm trục lợi cá nhân.

3. Về hành vi bán hoá đơn, đối chiếu, xác minh hoá đơn

- Yêu cầu, đòi hỏi, đặt ra các thủ tục ngoài quy định.

- Kéo dài thời gian bán hoá đơn không đúng quy định.

- Người nộp thuế hoạt động kinh doanh có nhu cầu sử dụng hoá đơn lớn, nhưng cán bộ thiếu trách nhiệm, không kiểm tra thực tế để đáp ứng đủ nhu cầu kinh doanh của người nộp thuế theo quy định.

- Không thực hiện kiểm tra, kiểm soát, xử lý kịp thời người nộp thuế có dấu hiệu mua bán hoá đơn bất hợp pháp; có trường hợp cán bộ còn tiếp tay cho người nộp thuế bán hoá đơn với số lượng lớn, trong thời gian dài để người nộp thuế sử dụng hoá đơn bất hợp pháp vào các hành vi trốn thuế, chiếm đoạt tiền thuế của nhà nước.

- Lợi dụng việc xác minh, đối chiếu hoá đơn, sự thiếu hiểu biết của người nộp thuế khi mua bán, sử dụng hoá đơn để sách nhiễu, gây phiền hà cho người nộp thuế, hoặc thông đồng với người nộp thuế để hưởng lợi cá nhân gây thất thoát nguồn thu của ngân sách nhà nước.

- Kéo dài thời gian, đòi hỏi các thủ tục không đúng quy định của pháp luật về xét duyệt hoá đơn tự in.

4. Về hành vi miễn giảm thuế

- Miễn giảm thuế không đúng quy định của pháp luật gây thiệt hại cho người nộp thuế hoặc gây thất thu ngân sách nhà nước.

- Đòi hỏi thủ tục miễn, giảm ngoài quy định, kéo dài thời gian giải quyết miễn giảm thuế cho người nộp thuế.

- Thông đồng với người nộp thuế tạo lập hồ sơ để làm tăng số thuế được miễn giảm, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

5. Về hành vi hoàn thuế

- Đòi hỏi thủ tục ngoài quy định.

- Thiếu trách nhiệm, kéo dài thời gian giải quyết hoàn thuế.

- Thông đồng với người nộp thuế không kiểm tra đầy đủ và chính xác các điều kiện hoàn thuế, giải quyết hoàn thuế cho người nộp thuế không đúng với quy định của pháp luật gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

6. Về hành vi quản lý nợ thuế, cưỡng chế nợ thuế

- Đòi hỏi thủ tục xoá nợ thuế ngoài quy định.

- Kéo dài thời gian giải quyết xoá nợ thuế cho người nộp thuế.

- Thông đồng với người nộp thuế tạo lập hồ sơ để xoá nợ không đúng quy định hoặc làm tăng số thuế được xoá nợ, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.

- Thiếu trách nhiệm, không thực hiện đôn đốc, áp dụng các biện pháp đã được quy định để thu hồi các khoản nợ đọng thuế.

- Thông đồng với người nộp thuế, cố tình làm sai các quy định về quản lý thu nợ, gia hạn nộp thuế không đúng quy định tạo điều kiện cho người nộp thuế dây dưa nợ đọng thuế kéo dài, chiếm dụng tiền thuế nợ đọng để hưởng lợi.

- Thu nộp tiền thuế chưa kịp thời đúng quy định, có trường hợp cán bộ, công chức thuế còn xâm tiêu tiền thuế.

 7. Về hành vi thanh tra, kiểm tra chấp hành pháp luật thuế

- Khi phân tích rủi ro, lựa chọn đối tượng, nội dung thanh tra, kiểm tra người nộp thuế, cán bộ, công chức thuế cố tình bỏ qua các dấu hiệu vi phạm của người nộp thuế hoặc không đưa vào kế hoạch thanh tra, kiểm tra nhằm trục lợi cá nhân.

- Kéo dài thời gian một cuộc thanh tra, kiểm tra, ký biên bản thanh tra, kiểm tra không đúng thời gian quy định; gây phiền hà, sách nhiễu với đối tượng được thanh tra, kiểm tra.

- Trong quá trình thanh tra, kiểm tra cán bộ, công chức thuế do nhận hối lộ của người nộp thuế hoặc vì tình cảm cá nhân, hoặc do các mối quan hệ quen biết đã thực hiện hành vi giảm bớt số thuế bị truy thu, hợp thức hoá các hành vi trốn thuế của người nộp thuế, hoặc giảm nhẹ mức phạt, theo đó, làm sai lệch số thuế truy thu so với thực tế.

- Dùng dự thảo biên bản thanh tra, kiểm tra mặc cả với người nộp thuế. Nếu người nộp thuế có hành vi hối lộ thì giảm bớt số thuế bị truy thu hoặc giảm nhẹ mức phạt hoặc không đưa vào biên bản các vi phạm đã phát hiện. Do hành vi này, nên số thuế phát hiện qua thanh tra, kiểm tra được ghi nhận vào biên bản thanh tra, kiểm tra đã giảm đi so với số thuế phát hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra.

- Cán bộ, công chức thuế đã lợi dụng công việc thanh tra bỏ qua những sai phạm về thuế của người nộp thuế để vụ lợi, hợp thức hoá các hành vi trốn thuế của người nộp thuế.

- Có trường hợp người nộp thuế thực hiện đúng pháp luật thuế nhưng cán bộ, công chức thuế thực hiện thanh tra, kiểm tra lợi dụng việc thiếu hiểu biết các quy định pháp luật về thuế, ghép người nộp thuế vi phạm pháp luật để doạ dẫm, mặc cả, gây bức xúc cho người nộp thuế.

8. Về hành vi giải quyết khiếu nại về thuế

- Thiếu trách nhiệm, chậm giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại.

- Có cán bộ sợ trách nhiệm, cố tình giải quyết khiếu nại sai chế độ quy định, làm cho doanh nghiệp phải khiếu nại nhiều lần, ở nhiều cấp.

- Cán bộ, công chức thuế thông đồng với người nộp thuế, cố tình giải quyết khiếu nại sai chế độ quy định gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

 9. Về hành vi quản lý hộ cá thể

- Thiếu trách nhiệm hoặc được người nộp thuế “bồi dưỡng” mà không kiểm tra đưa hết hộ kinh doanh vào quản lý thuế.

- Cán bộ, công chức thuế khảo sát doanh thu để ấn định thuế: dự kiến cao để mặc cả với hộ kinh doanh; khi hộ kinh doanh “bồi dưỡng” thì ấn định mức thuế thấp hơn.

- Định kỳ cán bộ, công chức thuế đi điều tra, khảo sát hộ có đơn xin nghỉ kinh doanh nhưng thực tế vẫn kinh doanh, hộ kinh doanh có thay đổi quy mô, mặt hàng kinh doanh theo hướng tăng doanh số, tăng số thuế; sau khi thoả hiệp để hưởng lợi cá nhân đã không báo cáo chính xác tình trạng kinh doanh của người nộp thuế làm giảm thuế, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

- Không công khai hộ thuế, danh sách các hộ miễn giảm thuế để vụ lợi cá nhân.

10. Về hành vi quản lý thu phí, lệ phí trước bạ

- Không công khai các thủ tục hành chính, các văn bản quy định về tỷ lệ, biểu giá tính phí, lệ phí. Đòi hỏi các thủ tục, hồ sơ ngoài quy định, kéo dài thời gian giải quyết, gây phiền hà, khó khăn cho người nộp thuế.

- Thông đồng với người nộp thuế đánh giá sai giá trị tài sản, phương tiện, áp sai tỷ lệ, khung giá khi nộp lệ phí trước bạ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

11. Các hành vi khác

- - Cán bộ, công chức thuế tư vấn, lập sổ sách kế toán, kê khai thuế cho người nộp thuế để giảm số thuế phải nộp, trục lợi cá nhân làm thiệt hại ngân sách nhà nước.

- Lợi dụng sự “quen biết” với người có thẩm quyền để can thiệp, xử lý các sai phạm của người nộp thuế không đúng với quy định của pháp luật, làm thiệt hại ngân sách nhà nước.

- Lạm dụng quyền hạn khi thi hành công vụ: có hành vi, thái độ bất lịch sự, thậm chí hách dịch; thiếu tôn trọng, hướng dẫn người nộp thuế không đầy đủ để người nộp thuế đi lại cơ quan thuế nhiều lần.

- Cung cấp thông tin cho người nộp thuế, làm lộ bí mật về kế hoạch thanh tra, kiểm tra, đề án công tác; tư vấn, hướng dẫn người nộp thuế cách thức đối phó với những biện pháp quản lý, xử lý của cơ quan thuế.

- Lợi dụng chức năng quyền hạn để vay mượn, nhờ vả người nộp thuế giúp đỡ sai quy định.

- Cố tình kéo dài thời gian xác nhận số nộp NSNN cho người nộp thuế; đòi hỏi, sách nhiễu khi làm thủ tục về chuyển địa điểm kinh doanh cho người nộp thuế.

III. NGUYÊN NHÂN

1. Nguyên nhân khách quan

- Hệ thống pháp luật của Việt Nam chưa được chuẩn hoá; ngoài luật, pháp lệnh, nghị định, quyết định, thông tư có hiệu lực pháp lý thì các văn bản con, giấy phép con của các cơ quan quản lý nhà nước (Trung ương) cũng được thừa nhận (trên thực tế) như những quy định pháp luật. Do đó còn phát sinh cơ chế “xin – cho” pháp luật bằng các văn bản con và các giấy phép con đã tạo môi trường cho phát sinh các hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu.

- Cơ chế chính sách, pháp luật thuế, thủ tục hành chính về thuế có một số điểm chưa rõ ràng, thiếu công khai minh bạch, quy định còn sơ hở, chồng chéo; hoặc có những thời điểm giao thời giữa việc áp dụng chính sách cũ và chính sách mới. Theo đó, một số cán bộ, công chức thuế, người nộp thuế đã lợi dụng để thông đồng trục lợi cá nhân, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

- Người nộp thuế chưa có ý thức cao trong việc chấp hành pháp luật thuế, chưa nắm rõ chính sách, pháp luật thuế, chưa xem cơ quan thuế là người bạn đồng hành, còn mang nặng tâm lý của cơ chế “xin – cho” cũng là nhân tố góp phần tạo ra các hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu.

2. Nguyên nhân chủ quan

- Một số cán bộ, công chức thuế yếu kém về trình độ năng lực, nặng về soi mói thủ tục, hạch sách người nộp thuế đã vô hình chung phá vỡ quan hệ công vụ (giữa cán bộ, công chức thuế và người nộp thuế); người nộp thuế phải tìm cách chuyển từ quan hệ công việc (công vụ) sang quan hệ “ngoại giao” để công việc của họ được giải quyết theo ý muốn của họ.

- Một số cán bộ, công chức thuế thiếu ý thức trách nhiệm, tha hoá, biến chất, lợi dụng chức trách để mưu lợi cá nhân.

- Hệ thống quy trình quản lý thuế, quy trình thanh tra, kiểm tra theo cơ chế đánh giá rủi ro chưa được thực hiện nghiêm túc.

- Hệ thống giám sát của cơ quan thuế chưa thật sự hiệu quả; chưa phát hiện kịp thời những hành vi sai phạm của cán bộ, công chức thuế khi thi hành công vụ.

B. NHỮNG THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN TRONG VIỆC PHÒNG NGỪA, NGĂN CHẶN NHỮNG HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ ĐỐI VỚI NGƯỜI NỘP THUẾ.

I. THUẬN LỢI

- Đảng và Nhà nước ta đang đẩy mạnh công tác cải cách hành chính và phòng, chống tham nhũng trong cả nước; tạo thuận lợi cho các cấp, các ngành, trong đó có ngành thuế triển khai việc phòng ngừa, ngăn chặn những hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế đối với người nộp thuế.

- Ngành thuế có bề dày truyền thống: ra đời và trưởng thành trong cách mạng, đội ngũ cán bộ, công chức ngành thuế Việt Nam ngày càng lớn mạnh về mọi mặt đã góp phần quyết định vào việc hoàn thành nhiệm vụ công tác thuế của nước ta qua các giai đoạn lịch sử. Do đó, nhiều đơn vị, cá nhân đã được Nhà nước phong tặng nhiều danh hiệu cao quý: huân chương độc lập, huân chương Hồ Chí Minh, danh hiệu Anh hùng lao động, huân chương lao động, các bằng khen của Chính phủ, của Bộ Tài chính và UBND các cấp,... nhiều cán bộ, công chức trưởng thành, được đảng, chính quyền bổ nhiệm vào các chức vụ cao hơn ở các cơ quan nhà nước Trung ương và địa phương.

Đây là thuận lợi rất cơ bản cho ngành thuế ngăn chặn và đẩy lùi những hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng do một bộ phận cán bộ thuế gây ra.

- Ngành thuế đang tiến hành cải cách sâu rộng theo cơ chế người nộp thuế tự khai, tự nộp thuế, cơ quan thuế hỗ trợ và thanh tra, kiểm tra theo rủi ro. Hạn chế tối đa sự tiếp xúc giữa người nộp thuế với cán bộ, công chức thuế, giảm cơ hội cho hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế đối với người nộp thuế.

II. KHÓ KHĂN

- Hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu có tính phổ biến trong hoạt động hành chính nhà nước, mà nguyên nhân chủ yếu là xuất phát từ cơ chế, từ hệ thống, từ chính sách; nên việc phòng ngừa và ngăn chặn không chỉ tiến hành riêng lẻ một ngành hoặc một cơ quan, mà phải tiến hành đồng bộ từ cơ chế, chính sách, từ hệ thống trong cả bộ máy hành chính nhà nước.

- Lực lượng cán bộ, công chức thuế đông, hoạt động rộng khắp trên mọi miền của đất nước nên công tác giám sát hoạt động công vụ của cán bộ, công chức thuế hết sức khó khăn.

- Trong quá trình thực hiện trách nhiệm công vụ một bộ phận cán bộ, công chức thuế do thiếu rèn luyện, cùng với sự tác động mạnh mẽ của những mặt trái cơ chế kinh tế thị trường đã nảy sinh một số hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng đối với người nộp thuế như: ứng xử còn thiếu văn hoá, chưa công tâm, khách quan, tận tình, chưa văn minh, lịch sự đối với người nộp thuế, thiếu tinh thần trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện pháp luật thuế, gây phiền hà, sách nhiễu người nộp thuế, thông đồng với người nộp thuế để vụ lợi gây thất thoát ngân sách nhà nước.

Những hành vi trên làm cho pháp luật thuế chưa được thực thi nghiêm chỉnh, dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh, không đảm bảo công bằng xã hội, làm ảnh hưởng đến uy tín và truyền thống tốt đẹp của ngành thuế.

C. MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG CÁC HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC THUẾ.

Phòng ngừa và ngăn chặn các hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế đối với người nộp thuế là nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt của ngành thuế. Nhằm từng bước xây dựng ngành thuế chính quy, hiện đại, vững mạnh toàn diện; xây dựng lực lượng cán bộ, công chức thuế chuyên sâu, chuyên nghiệp, có phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp, tận tâm với công việc, có hành vi ứng xử văn minh, lịch sự khi thi hành công vụ, đáp ứng yêu cầu quản lý thuế trong quá trình cải cách và hội nhập quốc tế.

I. MỤC TIÊU

Mục tiêu lấy phòng ngừa làm trọng tâm để giảm cơ hội cho hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng và tăng khả năng phát hiện những hành vi gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng của cán bộ, công chức thuế đối với người nộp thuế.

II. GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG CÁC HÀNH VI GÂY PHIỀN HÀ, NHŨNG NHIỄU, THÔNG ĐỒNG.

1. Về chính sách

- Khi nghiên cứu xây dựng chính sách chế độ phải quy định rõ ràng, cụ thể về đối tượng chịu thuế, đối tượng nộp thuế, thuế suất, chế độ miễn, giảm thuế, hoàn thuế. Công bố rộng rãi, công khai để người nộp thuế biết, thực hiện.

- Chính sách thuế phải được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật và chỉ có cấp Bộ Tài chính mới có thẩm quyền xử lý.

- Khi hướng dẫn chính sách thuế cần rõ ràng, minh bạch, tránh tình trạng hướng dẫn khó hiểu hoặc có thể hiểu theo nhiều hướng.

- Các vướng mắc về chính sách phải được hướng dẫn, xử lý kịp thời để áp dụng cho các trường hợp tương tự; không xử lý cá biệt cho từng trường hợp cụ thể và phải được công khai đến các bộ phận, ngành có liên quan để biết, thực hiện.

2. Về thủ tục

- Các thủ tục hành chính thuế phải được quy định đơn giản, rõ ràng cụ thể, dễ hiểu, dễ thực hiện.

- Xây dựng quy trình thực hiện công việc của cán bộ thuế, cơ quan thuế phải hợp lý theo quy chế “một cửa”, đảm bảo phục vụ người nộp thuế thuận tiện nhất và trong thời gian nhanh nhất.

3. Về công khai, minh bạch

Công khai, minh bạch các thủ tục hành chính thuế, các loại công việc, các bước xử lý công việc, trình tự luân chuyển công việc theo từng chức năng chính; thời gian để giải quyết cho từng loại công việc, thời gian để hoàn thành công việc cho người nộp thuế biết, thực hiện và giám sát.

Đối với một số vị trí, công việc nhạy cảm dễ dẫn đến tham nhũng như: giải quyết hoàn thuế, miễn giảm thuế, thanh tra, kiểm tra đối tượng nộp thuế phải qui chuẩn nội dung từng loại công việc, các bước xử lý công việc, thời gian giải quyết để công bố rộng rãi đến người nộp thuế. Đối với hoạt động thanh tra, kiểm tra phải thực hiện nghiêm túc việc ghi chép nhật ký cho cả đoàn, cho từng cán bộ. Đồng thời các hồ sơ giải quyết hoàn thuế, hồ sơ miễn giảm thuế, hồ sơ thanh tra, kiểm tra người nộp thuế phải được một bộ phận độc lập thẩm định trước khi trình lãnh đạo ký kết luận hoặc ký quyết định xử lý.

Thanh tra, kiểm tra nội bộ tại cơ quan thuế (hoặc của cơ quan thuế cấp trên) có thể tiến hành thanh tra, kiểm tra đột xuất đối với việc thực hiện công khai, minh bạch và kết quả giải quyết công việc của từng chức năng.

4. Về cán bộ

- Thường xuyên giáo dục, đào tạo cán bộ, công chức thuế về ý thức pháp luật, trách nhiệm công chức thuế, nghiệp vụ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, văn hoá ứng xử, phong cách phục vụ,... tạo cho đội ngũ cán bộ, công chức thuế có trách nhiệm pháp luật cao, có kiến thức chuyên sâu, chuyên nghiệp và thái độ ứng xử văn minh, lịch sự khi tiếp xúc với người nộp thuế.

- Tiêu chuẩn hoá công việc của cán bộ, công chức thuế theo từng vị trí công tác trong ngành thuế, làm cơ sở cho việc quản lý, điều hành nội bộ và đánh giá chuẩn xác việc thực hiện nhiệm vụ của từng cán bộ, công chức.

- Xây dựng bảng tiêu chuẩn đạo đức công vụ của cán bộ, công chức thuế và mức độ, hình thức xử lý vi phạm, làm cơ sở cho việc ngăn ngừa và xử lý cán bộ vi phạm đạo đức công vụ trong ngành thuế.

- Xây dựng và thực hiện quy tắc ứng xử trong ngành thuế, nhằm đảm bảo sự liêm chính của cán bộ, công chức thuế; trọng tâm là quy tắc quan hệ giữa cán bộ, công chức thuế thực hiện nhiệm vụ công vụ với người nộp thuế, tạo nên quan hệ ứng xử văn minh, lịch sự, văn hoá của cán bộ, công chức thuế khi tiếp xúc với người nộp thuế.

- Thường xuyên đánh giá, rà soát lại đội ngũ cán bộ, công chức thuế để có sự phân công, bố trí hợp lý. Những cán bộ, công chức thiếu tinh thần trách nhiệm, có hành vi vụ lợi khi thi hành công vụ thì không bố trí vào các bộ phận trực tiếp giải quyết công việc cho người nộp thuế.

- Tất cả cán bộ, công chức thuế phải có cam kết không gây phiền hà, nhũng nhiễu, thông đồng đối với người nộp thuế; khi thi hành công vụ phải có nhật ký công việc.

- Thực hiện nghiêm công tác luân phiên, luân chuyển, điều động cán bộ trong đơn vị.

- Phải thực hiện tốt chính sách cán bộ, thường xuyên chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, công chức thuế hoàn thành nhiệm vụ công tác được giao.

- Xử lý nghiêm túc, kịp thời, đúng quy định đối với cán bộ, công chức sai phạm.

5. Về theo dõi, giám sát, kiểm tra hành vi công vụ

5.1. Trước mắt, cần tiến hành ngay các biện pháp sau

- Từng bộ phận (Vụ, Phòng, Đội, Đoàn thanh tra, kiểm tra) phải có chương trình công việc. Trưởng bộ phận, Thủ trưởng cơ quan thuế các cấp phải thường xuyên đôn đốc, kiểm tra đánh giá việc chấp hành công vụ của cán bộ, công chức thuế gồm có: thời gian thực hiện, việc chấp hành pháp luật và chất lượng, kết quả công việc để phát hiện, xử lý sớm các trường hợp sai phạm.

- Thực hiện việc minh bạch hoá tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức thuế theo quy định của Luật phòng chống tham nhũng. Các cán bộ, công chức thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật đều phải kê khai tài sản và chịu trách nhiệm về bản kê khai theo quy định; đồng thời phải giải trình nguồn gốc tài sản theo yêu cầu của tổ chức có thẩm quyền.

Cơ quan thuế các cấp phải kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ và nắm bắt các mối quan hệ, các dấu hiệu bất thường của cán bộ, công chức khi thi hành nhiệm vụ, công vụ. Theo đó, kịp thời giáo dục, nhắc nhở và kiểm tra, xử lý những trường hợp có dấu hiệu vi phạm; không được dung túng, bao che cho các hành vi tiêu cực, tham nhũng, các trường hợp vi phạm pháp luật.

- Cơ quan thuế các cấp phải tổ chức một bộ phận kiểm tra việc chấp hành công vụ của cán bộ, công chức thuế thuộc quyền quản lý, tăng cường tổ chức thanh tra công vụ trong nội bộ cơ quan và kiểm tra đối với cơ quan thuế cấp dưới.

- Tăng cường hoạt động đối thoại với các tổ chức, cá nhân nộp thuế; tổ chức đường dây nóng, hộp thư điện tử để thu thập các thông tin về thực hiện hành vi công vụ của cán bộ, công chức thuế; có biện pháp kiểm tra, xác minh và xử lý theo quy định.

- Thường xuyên liên hệ với các Cơ quan pháp luật, Thanh tra chính phủ, Kiểm toán nhà nước và các đơn vị liên quan khác để nắm các sai phạm đã được kết luận có liên quan đến cán bộ, công chức thuế để xử lý kịp thời.

5.2. Đồng thời tiến hành hoàn thiện cơ chế giám sát nội bộ

- Xây dựng hệ thống tiêu chí giám sát hoạt động của từng chức năng.

Từ ngày 01/7/2007 triển khai thực hiện Luật quản lý thuế, toàn ngành chuyển sang hoạt động theo mô hình chức năng bao gồm:

+ Các chức năng chính: tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế; quản lý kê khai và kế toán thuế; quản lý thu nợ; thanh tra kiểm tra đối tượng nộp thuế và giải quyết khiếu nại tố cáo về thuế.

+ Các chức năng hỗ trợ: tổ chức bộ máy và nhân sự, tin học, dự toán thu, tài vụ và hành chính quản trị.

+ Chức năng giám sát: pháp chế và chính sách; thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết khiếu nại tố cáo nội bộ ngành, phòng chống tham nhũng.

Để giám sát hoạt động của từng chức năng phải xây dựng hệ thống các tiêu chí cụ thể quy định cho từng chức năng trong nội bộ ngành thuế. Hệ thống tiêu chí này phải tương thích với công việc của từng chức năng; mỗi tiêu chí phải đo lường, kiểm tra, đánh giá một loại công việc của một chức năng nào đó.

- Tin học hoá hệ thống tiêu chí giám sát từng chức năng.

Xây dựng phần mềm máy tính hỗ trợ để thường xuyên cập nhật và tích hợp kết quả thực hiện từng loại công việc theo mỗi chức năng tương ứng với từng tiêu chí giám sát như đã nêu ở phần trên. Việc cập nhật và tích hợp phải được thực hiện thường xuyên (thường là định kỳ hàng tháng) theo mỗi chức năng ở các cấp trong ngành thuế. Kết quả này được kết nối vào hệ thống chung của cơ quan thuế các cấp và được truyền lên hệ thống mạng của toàn ngành; ở cấp Cục Thuế thì Phòng kiểm tra nội bộ được khai thác, sử dụng để kiểm tra, đánh giá hoạt động của các Phòng và các Chi cục Thuế; ở cấp Tổng cục Thuế do Vụ Kiểm tra nội bộ được khai thác, sử dụng để kiểm tra, đánh giá hoạt động của các Cục Thuế, các Vụ và đơn vị tương đương thuộc Tổng cục Thuế. Dưới sự hỗ trợ của hệ thống máy tính hoạt động giám sát của các cấp trong nội bộ ngành thuế được thực hiện nhanh chóng, thuận lợi và hiệu quả hơn.

- Cải tiến và mở rộng các hình thức giám sát

Thực hiện nhiều hình thức và cấp độ giám sát, cùng với việc cải tiến hoạt động giám sát để tăng cường khả năng phát hiện, cảnh báo cho hệ thống kiểm tra nội bộ trong toàn ngành.

+ Giám sát thường xuyên bằng sự đo lường và đánh giá các tiêu chí theo chức năng.

Coi trọng hình thức tự giám sát: Cơ quan thuế các cấp phải tự giám sát mọi hoạt động của các chức năng theo quy trình do cấp mình quản lý. Trên cơ sở phần mềm chứa đựng hệ thống các tiêu chí giám sát do các bộ phận chức năng thường xuyên cập nhật và tích hợp; Cấp Tổng cục có Vụ Kiểm tra nội bộ, cấp Cục Thuế có Phòng Kiểm tra nội bộ phải theo dõi, phân tích, đánh giá và đưa ra cảnh báo thường xuyên (hàng tháng) cho lãnh đạo ở cấp mình và các bộ phận chức năng về kết quả và chất lượng hoạt động của từng chức năng và của cả cơ quan thuế. Theo đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện hệ thống tự giám sát nội bộ.

Tăng cường giám sát của cơ quan thuế cấp trên đối với cơ quan thuế cấp dưới: Hoạt động giám sát được thực hiện thường xuyên (hàng tháng) thông qua đo lường và đánh giá các tiêu chí theo chức năng trên hệ thống máy tính. Những phát hiện qua theo dõi, phân tích, đánh giá hoạt động các chức năng của cơ quan thuế cấp dưới được bộ phận (Vụ, Phòng) kiểm tra nội bộ cấp trên triển khai kiểm tra ngay để kịp thời ngăn ngừa, chấn chỉnh, xử lý các sai phạm.

+ Giám sát hàng năm qua hoạt động kiểm tra nội bộ: Cùng với cấp độ giám sát thường xuyên đã nêu trên thì các cấp trong ngành thuế triển khai hoạt động giám sát theo cấp độ hàng năm qua công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ hàng năm. Hoạt động thanh tra, kiểm tra nội bộ phải trên cơ sở tổng hợp, phân tích, đánh giá kết quả thực hiện của từng chức năng; kết hợp với việc khai thác, phân tích hệ thống thông tin dữ liệu của ngành về quản lý thuế, quản trị nội bộ ngành để đưa ra các chuyên đề thanh tra, kiểm tra nội bộ, các chức năng cần phải thanh tra, kiểm tra nội bộ, đơn vị được thanh tra, kiểm tra nội bộ. Đồng thời công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ hàng năm phải được kế hoạch hoá và chuẩn hoá quy trình trong toàn ngành theo hướng cải cách và hiện đại hoá.

+ Giám sát của người nộp thuế đối với hành vi công vụ của cán bộ, công chức thuế. Hành vi công vụ của cán bộ, công chức thuế trực tiếp tiếp xúc để giải quyết, xử lý công việc đối với người nộp thuế phải được giám sát chặt chẽ bằng một số hình thức sau:

Có mẫu phiếu nhận xét về thái độ, nội dung và mức độ hài lòng của người nộp thuế đặt tại nơi tiếp công dân để ghi nhận phản ánh của mỗi người nộp thuế khi làm việc với cán bộ, công chức thuế; phiếu nhận xét này được bỏ ngay hòm thư tại cơ quan thuế (hoặc được gửi miễn phí qua đường bưu điện); Phòng Kiểm tra nội bộ chịu trách nhiệm quản lý, tổng hợp và xử lý kết quả.

Mở trang Web “góp ý ngành thuế”, công khai điện thoại đường dây nóng

 tạo thuận lợi cho người nộp thuế phản ánh về hành vi công vụ của cán bộ thuế. Trang Web và điện thoại đường dây nóng do bộ phận (Vụ, Phòng) kiểm tra nội bộ ở cơ quan thuế các cấp quản lý, tổng hợp, xử lý để tham mưu lãnh đạo cơ quan thuế.

6. Ban hành và triển khai thực hiện nghiêm túc quy định về phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm

Ban hành và triển khai thực hiện nghiêm túc quy định về phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm của cán bộ, công chức thuế, các hình thức xử lý kỷ luật đối với từng hành vi vi phạm.

7. Ban hành và triển khai thực hiện nghiêm túc quy định về xử lý trách nhiệm

Ban hành và triển khai thực hiện nghiêm túc quy định về xử lý trách nhiệm đối với người đứng đầu, của cấp phó trực tiếp liên quan đến hành vi vi phạm.

8. Ban hành quy chế phòng chống tham nhũng trong ngành thuế

Ban hành quy chế phòng chống tham nhũng trong ngành thuế, tạo cơ sở cho cơ quan thuế các cấp tổ chức, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu lực và hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng trong toàn ngành thuế.

9. Về thi đua khen thưởng

Xây dựng bổ sung các chỉ tiêu thi đua về tăng cường kỷ cương, kỷ luật, đẩy mạnh cải cách hành chính. Lấy các chỉ tiêu này để đánh giá kết quả thi đua của cơ quan thuế các cấp.

D. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Cục trưởng Cục thuế, Trưởng các đơn vị thuộc Tổng cục Thuế chịu trách nhiệm triển khai thực hiện nghiêm túc Đề án này. Riêng đối với các giải pháp cần phải nghiên cứu, xây dựng và ban hành các quy định để triển khai thực hiện trong toàn ngành; Tổng cục Thuế giao nhiệm vụ cụ thể như sau:

- Ban Cải cách, Vụ Pháp chế, Vụ Chính sách rà soát, bổ sung, sửa đổi các thủ tục hành chính thuế, đảm bảo đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện.

- Vụ Tổ chức cán bộ nghiên cứu chuẩn hoá công việc của cán bộ theo từng vị trí công tác, chuẩn hoá đạo đức công vụ của cán bộ thuế, chuẩn hoá quy tắc ứng xử trong ngành thuế (Điểm 4, Khoản II, Mục C, Phần II Nội dung Đề án); quy định các hành vi vi phạm của cán bộ thuế và hình thức xử lý (Điểm 6, Khoản II, Mục C, Phần II Nội dung Đề án); quy định về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu (Điểm 7, Khoản II, Mục C, Phần II Nội dung Đề án); nghiên cứu bổ sung các chỉ tiêu thi đua (Điểm 9, Khoản II, Mục C, Phần II Nội dung Đề án).

- Vụ Kiểm tra nội bộ nghiên cứu hoàn thiện cơ chế theo dõi, giám sát, kiểm tra hành vi công vụ (Điểm 5, Khoản II, Mục C, Phần II Nội dung Đề án).

2. Vụ Kiểm tra nội bộ chịu trách nhiệm theo dõi, tổng hợp, đánh giá và báo cáo Tổng cục về kết quả thực hiện Đề án.

3. Trong quá trình triển khai thực hiện Đề án, nếu có khó khăn, vướng mắc phản ánh về Tổng cục (qua Vụ Kiểm tra nội bộ) để nghiên cứu bổ sung, sửa đổi./.